Schilderen met olieverf. Waar begin je?

Herinner je je ‘Project Rembrandt’ nog van de NTR? Kriebelden jouw vingers ook toen je de deelnemers de mooiste schilderijen zag maken, maar weet je niet waar te beginnen? Met dit handige stappenplan leer jij schilderen met olieverf en leg jij een mooie basis voor je eigen Project Rembrandt!

Stap 1:  Zorg voor een fijne schilderplek.

Je hebt echt geen aparte kamer nodig om te kunnen schilderen. Een vierkante meter is al voldoende. Belangrijk is dat je alles kunt laten staan. Je kunt aan een tafel werken op een tafelezel of staand achter een grotere ezel (op Marktplaats staan er veel: sla je slag). Licht is natuurlijk belangrijk en dan het liefst daglicht van een raam op het Noorden. Dat heeft echter niet iedereen dus koop een daglicht LEDlamp of tl buis in de bouwmarkt en draai die in je bureaulamp of tl bak: voila! 

Stap 2: Bedenk wat je wilt gaan schilderen

Neem tijd voor de basis. Bedenk van tevoren wat je wilt gaan schilderen. Wordt het een stilleven? Zorg dan dat je dit met een rustige achtergrond voor je neer zet. Niet teveel voorwerpen: maximaal 3. Zet er een lampje op voor een duidelijke lichtval. Wil je iets anders schilderen, zorg dan voor een scherpe foto.

Als je schildert in traditionele stijl is het werken naar de waarneming de manier. Schilders uit die tijd gebruikten modellen: ze keken heel goed en schilderden niets ‘uit het hoofd’. Zorg dus dat je je onderwerp op je netvlies hebt: in het echt of op een scherpe foto. Maak eventueel compositieschetsen om bekend te raken met je onderwerp en het mooi op het vlak te krijgen.

Stap 3: Zorg voor de juiste materialen

Ik hoor vaak dat olieverf stinkt en daarom kiezen mensen voor acryl of water vermengbare olieverf als ze thuis gaan schilderen. Dat hoeft niet. Met het juiste medium ruik je olieverf niet. Ik raad Zest-it aan: oplosmiddelvrij, dus geen nare geurtjes of hoofdpijn. Met Zest-it medium droogt de verf ook sneller: ideaal! 

Als je het formaat weet waarop je wilt gaan schilderen, ga dan niet voor de goedkoopste oplossing en investeer in een goed schilderdoek. Goedkoop is duurkoop want een slecht geprepareerd doek zuigt de verf op en dat schildert echt lastig. Begin ook niet op een klein doek. Dat wordt echt een gepriegel: groter is makkelijker.  

Voor de aanschaf van olieverf geldt hetzelfde: goedkope verf bevat vooral vulmiddel en weinig pigment. De duurste verf kopen hoeft ook weer niet, want er is prima studiekwaliteit verf van merken als Van Gogh, Daler Rowney en Lukas. Qua penselen raad ik kunststof/filament penselen aan: niet duur, vormvast en diervriendelijk. Een afscheurpalet tenslotte is handig om je verf op te mengen. 

Stap 4: Schilder je opzet op het doek

De traditionele schilder techniek gaat uit van een tonale ondergrond. Deze ondergrond wordt eerst dun op het hele doek gezet.

Kies een kleur die veel in je schilderij voorkomt. Verdun de verf met medium en maak een hele dunne, transparante laag. Je hoeft niet te wachten tot het droog is. Als je erin gaat tekenen met met een dunne penseel of een aquarelpotlood en je bent niet tevreden over een lijn, dan veeg je deze gewoon met een doekje weg in de natte verf. Veel makkelijker.

Zet je onderwerp groot op het doek. Liever dat er iets ‘van de rand af valt’ dan dat er heel veel achtergrond omheen zit. Laat je ondertekening nu drogen. Olieverf droogt onder invloed van warmte en licht. Als je dun hebt geschilderd kun je na een dag of 2 weer verder. Heb je moeite met tekenen? In de ‘Basiscursus Tekenen’ leer je de beginselen en handige hulpmiddelen om wat je ziet te vertalen naar het platte vlak van papier of schilderdoek. 

Stap 5: Schilder de ‘Vlag’

Door eerst alleen de belangrijkste kleurvlakken in je schilderij te vullen met 1 kleur (als een vlag) kun je de compositie en de vorm nog makkelijk aanpassen. Het is een globaal begin om kleur op te zetten zonder dat je meteen in detail schiet. Als je te snel in detail gaat werken en er later achter komt dat het niet op de goede plek staat… kost het veel tijd om dit te herstellen. Dus eerst een goede basis leggen: ook voor je kleurvlakken.

Stap 6: De details en het werken in lagen

Als de basis ‘in de steigers staat’ kun je deze verder gaan uitwerken. Begin dun te schilderen, dus vermengd met medium, zodat de laag snel droogt. Bouw je schilderij op in lagen. Niet zoveel geduld? Schilder dan zoals je wilt, maar besef dat dikke verf langzaam droogt en moeilijk over te schilderen is. Ook is het makkelijk om van achteren naar voren te werken: begin met de achtergond en werk naar voren toe zodat de lagen verf elkaar op een logische manier overlappen. De derde tip is: begin met de lichte vlakken en doe daarna de donkere: dan houd je de kleuren fris en helder. 

Stap 7: Je schilderij is af! Wat nu?

Signeren! Het beste doe je dit rechtsonder met dunne verf. Vernis beschermt je schilderij en maakt deze heel lang houdbaar. Vernissen kan pas als de verf door en door droog is. Dat duurt 3 maanden als je dun hebt geschilderd. Dikke lagen verf? Dan kan het tot een jaar duren voor de verf echt helemaal uitgehard is. Tenslotte kun je je schilderij inlijsten en een mooi plekje geven in je huis als je eigen voltooide ‘Project Rembrandt’!

Meer weten?

Wil je alles weten over leren schilderen met olieverf in leuke en goed te volgen lessen die ik eerst voordoe zodat je precies kan zien hoe het moet? Dan kun je een van de 2 olieverf cursussen hier in de Schilder.School volgen. 

Elke cursus heeft haar eigen bijpassende materialenpakket dat je met 1 druk op de knop thuisbezorgd kunt krijgen. Voor de beginnende schilder is er de korte ‘Basiscursus Schilderen met Olieverf’ waarin je 3 schilderijtjes maakt en heel veel technieken leert. 

Heb je al wat ervaring met schilderen maar wil je echt de fijne kneepjes van het olieverf schilderen leren, dan is er de zeer uitgebreide cursus ‘Schilderen met Olieverf’.

Heel veel schilderplezier!

Sasja Bork

info@schilder.school